Zdrowy kręgosłup to skarb, którym cieszy się coraz mniej ludzi. Siedzący tryb życia i mała aktywność fizyczna w połączeniu z ciągłym stresem powodują liczne niedomagania i bóle pleców, będące główną przyczyną zwolnień lekarskich. Warto więc poprawić swoją świadomość i lepiej poznać kręgosłup. W artykule opisujemy też, jak dbać o kręgosłup i utrzymać go w dobrej kondycji do późnego wieku.
Kręgosłup (Columna vertebralis)
Kręgosłup u człowieka składa się z następujących odcinków: szyjny (7 kręgów), piersiowy (12 kręgów), lędźwiowy (5 kręgów), krzyżowy (5 kręgów zrośniętych w kość krzyżową), guziczny (4-5 kręgów zrośniętych w kość guziczną). Razem to 33 - 34 kręgi, połączone stawami. Jak każdy staw; stawy międzykręgowe posiadają chrząstkę, błonę maziową, płyn maziowy oraz torebką stawową. Pionizacja ciała wpłynęła u człowieka na kształt kręgosłupa. W odcinkach szyjnym i lędźwiowym występują fizjologiczne krzywizny, wygięcie do przodu (lordoza), w piersiowym i krzyżowym wygięcie do tyłu (kifoza). Skrzywienie w innej płaszczyźnie (do boku) to stan niepożądany, określany mianem skoliozy. Często łączy się ona z dolegliwościami bólowymi. Między kręgami leżą dyski międzykręgowe, spełniające rolę poduszek amortyzacyjnych w samochodzie. Zdarza się ich wypadnięcie, któremu towarzyszy silny ból.
Funkcje kręgosłupa:
- ochrona rdzenia kręgowego i nerwów kręgowych
- jest rusztowaniem, podporą
- dźwiga głowę (pierwszy krąg C1 nazywa się Atlas)
- stanowi miejsce przyczepu mięśni i więzadeł
Wrogowie kręgosłupa
Jest sporo czynników bardzo źle wpływających na nasze kręgosłupy i szeroko rozumiane zdrowie. Są to głównie:
siedzący tryb życia;
niewłaściwa postawa podczas siedzenia (zakładanie nogi na nogę, powodujące nienaturalny skręt) czy chodzenia (garbienie się);
mała ilość ruchu;
odwodnienie (wszystkie komórki ciała muszą być prawidłowo nawodnione, aby spełniać właściwie swoje funkcje. Bez optymalnej ilości wody tkanki, które tworzą komórki, tracą jędrność, sprężystość, szwankuje odżywianie, zaopatrzenie w tlen);
zła dieta (powodująca niedobory ważnych dla organizmu składników: białek, kwasów tłuszczowych, witamin, makro i mikroelementów);
niedobór witaminy D3 (szczególnie ważnej dla układu kostnego. Aby nie dopuścić do niskiego jej poziomu, należy zażywać suplementy D3 jesienią i zimą a latem nie unikać słońca. Jest to witamina rozpuszczalna w tłuszczach, dlatego spożywanie dobrych naturalnych tłuszczy ma kluczowe znaczenie).
Jak dbać o kręgosłup?
W zdrowym ciele zdrowy duch, jak mówi przysłowie. Jest w tym wiele prawdy, gdyż wszelkie niedomagania negatywnie wpływają na nasz nastrój, energię i działanie. Nie tylko sportowcy wiedzą, że wszelki ruch powoduje zadowolenie, wydzielają się endorfiny - "hormony szczęścia". Oprócz tego aktywność fizyczna wzmaga ukrwienie, a więc odżywienie komórek, zabranie przez krew szkodliwych produktów przemiany materii, nasycenie życiodajnym tlenem. Najlepszy jest umiarkowany ruch, dostosowany do wieku, wagi i kondycji człowieka, niepowodujący silnych przeciążeń i zakwasów mięśniowych. Dobra jest więc jazda na rowerze, spacery, nordic walking, pływanie czy joga.
Joga dla kręgosłupa
Joga to świetna, starożytna metoda na zachowanie zdrowia i młodości, również wspaniale oddziałuje na kręgosłup poprzez wzmacnianie osłabionych mięśni i rozciąganie przykurczonych. Wzmacniany jest również system nerwowy, co zapobiega powstawaniu bolesnych stanów zapalnych. Asany - pozycje jogi są więc doskonałą profilaktyką, jak również remedium dla istniejących już dolegliwości np. przy skoliozie czy dyskopatii. Jedynymi przeciwwskazaniami dla uprawiania jogi są zaburzenia równowagi oraz zaawansowana osteoporoza. Najlepsze dla kręgosłupa są pozycje stojące lub leżące.
Pozycja kota i krowy
Wykonuje się ją na czworaka. Kot - plecy zaokrąglone do góry, krowa - kręgosłup ku podłodze.
Pozycja dziecka, czyli balasana
Zaczyna się od siadu na piętach, następnie kładzie się ręce i klatkę piersiową na podłodze, przed sobą. Można podłożyć poduszkę lub koc. Oczy są zamknięte, oddech wyrównany, spokojny. Głowa spoczywa na boku.
Pływanie pomaga dbać o kręgosłup
Pływanie lub gimnastyka w wodzie odciążają układ ruchu, rozluźniają mięśnie szkieletowe. Podczas pływania stawy międzykręgowe są uaktywnione. Wpływa to na poprawę elastyczności i ruchomości szkieletu. Przeszkodą nie powinna być nieumiejętność pływania. Można wspomóc się styropianową deską lub inną pomocą w utrzymaniu się na wodzie.
Dobrze jest skonsultować się z lekarzem lub fizjoterapeutą, gdyż pływania nie zaleca się dla osób z zaawansowaną chorobą zwyrodnieniową. Przy dyskopatiach również trzeba postępować ostrożnie. Styl pływania wpływa na różne grupy mięśni, dobrze jest dobrać go dla siebie właściwie. Pływanie na plecach wskazane jest przy problemach w odcinku szyjnym.
Pływając żabką, nie powinno się trzymać cały czas głowy nad powierzchnią wody, lepiej ją zanurzać i wynurza, gdyż szyja jest wówczas nienaturalnie wygięta. Żabka nie jest zalecana ludziom z dolegliwościami w odcinku szyjnym, natomiast pomocna jest przy skoliozie. Kraul - najpopularniejszy styl pływacki nie jest z kolei właściwy dla ludzi ze skoliozą. Popularnym ostatnio ćwiczeniem w basenie jest aquacycling - jazda na rowerze.
Jest na szczęście wiele sposobów, aby zadbać o swój kręgosłup, który jest plastyczny i możliwy do naprawienia. Codzienna aktywność oraz wspomagająca fizjoterapia skutecznie przeciwdziałają bólowi oraz innym problemom.